Ωραιοζήλη Κουτσουπιά: «Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει το δημογραφικό και το μεταναστευτικό»

Το δημογραφικό είναι υπαρξιακό ζήτημα – αν δεν το λύσουμε σήμερα, αύριο θα είναι αργά» προειδοποιεί η Μαρία-Ωραιοζήλη Κουτσουπιά.

Η Bεροιώτισσα δικηγόρος Βρυξελλών και Αθηνών, διδάκτωρ Νομικής με ειδίκευση στο Δίκαιο Τεχνητής Νοημοσύνης, δεν μασά τα λόγια της: μιλά για την Ελλάδα στην εποχή της AI, για την ανάγκη ψηφιακού εκσυγχρονισμού χωρίς αποκλεισμούς, για τις πολιτικές ισορροπίες μετά την άνοδο των άκρων και για τον δικό της σχεδιασμό να συνεχίσει δυναμικά την πολιτική της πορεία.

Μετά τις Ευρωεκλογές του 2024, όπου συγκέντρωσε 55.488 ψήφους, και λίγο πριν την πιο προσωπική της «νέα αρχή» ως μητέρα, στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα: η πολιτική δεν είναι περιστασιακή δράση αλλά καθημερινή δέσμευση.

Αναλυτικά η συνέντευξη που έδωσε στην dimokratiki.gr:

• Κυρία Κουτσουπιά, δεδομένων των ραγδαίων εξελίξεων στον τομέα της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης, πώς αξιολογείτε σήμερα την πορεία της Ευρώπης και της Ελλάδας στον σχεδιασμό και την υλοποίηση ψηφιακής πολιτικής;

Η Ευρώπη, κα Παμπρή, διανύει μια περίοδο εντατικής θεσμικής ωρίμανσης στον ψηφιακό τομέα. Ο Κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act – DSA) θέτει νέα πρότυπα διαφάνειας, λογοδοσίας και ασφάλειας για τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (πχ TikTok, Google κ.α.), ενώ ο Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act) διαμορφώνει το πρώτο ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο παγκοσμίως για την υπεύθυνη ανάπτυξη και χρήση της AI θεσπίζοντας επίπεδα επικινδυνότητας για κάθε σύστημα AI. Μαζί, δημιουργούν έναν συνεκτικό κορμό κανόνων που προστατεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα, ενισχύει την εμπιστοσύνη και δίνει στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σαφείς κανόνες παιχνιδιού.

Στην Ελλάδα, πέρα από τα ήδη θεσπισμένα εργαλεία όπως η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού και ο νόμος 4961/2022 για τις αναδυόμενες τεχνολογίες, παρατηρούμε μια δυναμική είσοδο σε διεθνώς ανταγωνιστικά πεδία και σε ερευνητικό επίπεδο και σε εμπορικό. Εμβληματικό παράδειγμα αποτελεί το AI Factory Pharos, που λειτουργεί ως κόμβος έρευνας, καινοτομίας και συνεργασίας για την ανάπτυξη εφαρμογών AI με παγκόσμια απήχηση. Σε συνδυασμό με την εθνική στρατηγική για την AI, η οποία δίνει έμφαση στην ασφάλεια, την ηθική χρήση και την ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας, η Ελλάδα αποκτά σταθερά θέση στον ευρωπαϊκό και διεθνή χάρτη της τεχνητής νοημοσύνης.

• Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα;

Το πρώτο και σοβαρότερο πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι το δημογραφικό. Με μέσο όρο γεννήσεων μόλις 1,43 παιδιά ανά γυναίκα, η Ελλάδα – όπως και η Ευρώπη συνολικά – βρίσκεται μπροστά σε μια πληθυσμιακή συρρίκνωση που απειλεί την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

Δεύτερη μείζονα πρόκληση αποτελεί το μεταναστευτικό, το οποίο απαιτεί συνεχή διαχείριση και προσαρμογή της εθνικής πολιτικής στις διεθνείς εξελίξεις, όπως αποδείχθηκε πρόσφατα και με την περίπτωση της Λιβύης.

Στην αγροτική ανάπτυξη, είναι αναγκαία η διαμόρφωση βιώσιμων συνθηκών για να στηριχθεί η παραγωγή και να παραμείνει ο αγροτικός πληθυσμός στην ύπαιθρο. Τα πρόσφατα γεγονότα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ ανέδειξαν το πρόβλημα και την ανάγκη για πιο αποτελεσματική διαχείριση και στήριξη του πρωτογενούς τομέα.

Εξίσου κρίσιμο είναι να αντιμετωπιστεί ο ψηφιακός αναλφαβητισμός. Οι σύγχρονες τεχνολογίες – από την τεχνητή νοημοσύνη μέχρι τα συστήματα αυτοματισμού – προσφέρουν τεράστια οφέλη, αλλά ενέχουν και κινδύνους, ειδικά όταν δεν υπάρχει επαρκής κατανόηση ή κριτική σκέψη στη χρήση τους. Αυτό συνδέεται άρρηκτα με την εκπαίδευση, όπου, σύμφωνα με διεθνείς δείκτες, η Ελλάδα – αλλά και η Ευρώπη – φαίνεται να αντιμετωπίζει ορισμένες προκλήσεις κατά την προσαρμογή των συστημάτων και των μεθόδων εκπαίδευσής της στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, όπου τα παιδιά έχουν πλέον διαφορετική αντίληψη και πρόσβαση στην πληροφορία.

• Παρατηρούμε ότι και πάλι αναφέρετε ως πρώτο ζήτημα το δημογραφικό, για το οποίο έχετε μιλήσει αρκετές φορές στο παρελθόν, πώς το βλέπετε σήμερα; Υπάρχει κάποια βελτίωση; Τι σας ανησυχεί περισσότερο στη μείωση των γεννήσεων;

Το δημογραφικό δεν είναι απλώς ένα εθνικό πρόβλημα — είναι υπαρξιακό. Είναι το πρόβλημα του μέλλοντος που πρέπει να φροντίσουμε σήμερα διότι μετά θα είναι αργά. Η Ελλάδα χάνει κάθε χρόνο πληθυσμό, ιδίως στις νεαρές ηλικίες και στις ακριτικές περιοχές, και αυτό επηρεάζει την κοινωνική συνοχή, την άμυνα και το ίδιο το παραγωγικό μας μοντέλο.

Στην Εθνική Στρατηγική για το Δημογραφικό έχουν γίνει σημαντικά βήματα — όπως η ενίσχυση του επιδόματος γέννησης, τα μέτρα στήριξης για τη βρεφονηπιακή φροντίδα και οι φορολογικές ελαφρύνσεις για τις οικογένειες. Όμως, αυτά πρέπει να ενταχθούν σε ένα νέο “συμβόλαιο εμπιστοσύνης” με τη νέα μητέρα, τον νέο πατέρα, την ελληνική οικογένεια: να μπορούν να δημιουργήσουν, να εργαστούν, να ζήσουν σε συνθήκες ασφάλειας και προοπτικής, χωρίς να φοβούνται το οικονομικό ή κοινωνικό κόστος της απόφασης να φέρουν παιδιά στον κόσμο. Αυτός είναι και ο στόχος της σχετικής κυβερνητικής πολιτικής πλέον, η εμπιστοσύνη και η σταθερότητα στις οικογένειες που υπάρχουν και που θα δημιουργηθούν στο εξής.

Και φυσικά, η Ευρώπη οφείλει να σταθεί πιο ενεργά αρωγός, αναγνωρίζοντας ότι το δημογραφικό δεν είναι μόνο ελληνική πρόκληση αλλά ευρωπαϊκή — και ότι χωρίς νέες γενιές, καμία ήπειρος δεν μπορεί να παραμείνει δυνατή, σε κανέναν τομέα, όσο ισχυρή κι αν είναι.

• Στις Ευρωεκλογές του 2024 είδαμε την άνοδο των άκρων και κυρίως στα δεξιά. Θεωρείτε ότι αυτή η τάση εξακολουθεί να υπάρχει; Θα την δούμε και στις εθνικές εκλογές;

Η ενίσχυση των πολιτικών άκρων, και ιδιαίτερα της ακροδεξιάς, δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο· είναι παγκόσμιο. Στις Ευρωεκλογές του 2024, αλλά και στις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ, βλέπουμε ένα κοινό μοτίβο: πολίτες που αισθάνονται ανασφάλεια – οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική – στρέφονται σε πιο ακραίες εκφράσεις πολιτικής για να δώσουν ένα ηχηρό μήνυμα προς το πολιτικό κατεστημένο.

Η απάντηση σε αυτό δεν μπορεί να είναι ούτε η πόλωση ούτε η ηθικολογία. Χρειάζεται ρεαλισμός, σοβαρότητα και μετρήσιμη αποτελεσματικότητα. Στην κεντροδεξιά, αν θέλουμε να παραμείνουμε πλειοψηφική δύναμη, οφείλουμε να ενισχύουμε συνεχώς τη σύνδεσή μας με τους πολίτες μέσα από πολιτικές που αγγίζουν την καθημερινότητά τους: ασφάλεια, ανάπτυξη, κοινωνική προστασία.

Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει δείξει ότι αφουγκράζεται αυτό το μήνυμα, όχι μόνο διαβάζοντας τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών, αλλά και παρακολουθώντας στενά τις διεθνείς πολιτικές τάσεις. Γιατί, τελικά, η πολιτική σταθερότητα δεν είναι δεδομένη — κερδίζεται κάθε μέρα με πράξεις που χτίζουν εμπιστοσύνη.

• Μετά την έντονη και απαιτητική εμπειρία των Ευρωεκλογών 2024, περίπου έναν χρόνο μετά, ποιο είναι το σημαντικότερο δίδαγμα που κρατάτε και ποια τα επόμενα βήματα; Θα σας δούμε ξανά να διεκδικείτε ενεργό πολιτικό ρόλο στο άμεσο μέλλον;

Η συμμετοχή μου στις Ευρωεκλογές του 2024 ήταν τιμή, πρόκληση και μια μοναδική εμπειρία πολιτικής αλλά και προσωπικής ωρίμανσης. Υπήρξε ένα ταξίδι γνώσης, ανοιχτού διαλόγου και ουσιαστικής επαφής με ανθρώπους σε κάθε γωνιά της Ελλάδας που επισκέφθηκα. Άκουσα τις αγωνίες, τις ελπίδες και τις προτάσεις τους — φωνές που εξακολουθούν να με καθοδηγούν, να με εμπνέουν και να μου δίνουν τροφή για σκέψη και δράση.

Ναι, υπάρχει και η πρόθεση και ο ενθουσιασμός να συνεχίσω, εφόσον οι προσωπικές και πολιτικές συγκυρίες το επιτρέψουν, καθώς διανύω και μια ιδιαίτερη περίοδο στην οικογενειακή μου ζωή, περιμένοντας την κόρη μας, πρώτα ο Θεός, σε λιγότερο από έναν μήνα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρώ ότι ένα τέτοιο γεγονός πρέπει να στέκεται εμπόδιο σε όνειρα και σχέδια· το αντίθετο, πρόκειται για έναν νέο, απαιτητικό ρόλο που μας ενδυναμώνει ακόμη περισσότερο και μας δίνει άλλη οπτική απέναντι στη ζωή.

Η εμπειρία των Ευρωεκλογών με όπλισε με μεγαλύτερη δύναμη και αποφασιστικότητα να συμβάλλω ουσιαστικά. Αν αυτό θα γίνει μέσα από τις επόμενες βουλευτικές ή τις επόμενες ευρωεκλογές, θα το δείξει ο χρόνος και οι συνθήκες. Ένα όμως είναι βέβαιο: θα είμαι παρούσα, δίπλα σε όλους όσοι με εμπιστεύονται, με ξεκάθαρη πρόθεση να είμαι χρήσιμη, να λύνω προβλήματα και να χτίζω λύσεις. Γιατί η πολιτική για μένα δεν είναι περιστασιακή δράση· είναι συνεχής δέσμευση, καθημερινός αγώνας και αναζήτηση ουσιαστικών λύσεων μέσα από τον διάλογο και την κοινωνική ζύμωση.