Η κρίσιμη παράμετρος της εμπιστοσύνης

Του Χρήστου Αποστολίδη - Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω – Δρ Νομικής
Οι εκάστοτε φορείς άσκησης εξουσίας, διαχρονικά, ως κύρια προτεραιότητά τους θέτουν την μακρόχρονη διατήρηση της ισχύος τους. Άλλωστε, είναι παγκοίνως γνωστό και ανέκαθεν αποδεκτό ότι η κρίσιμη και πλέον δυσχερής παράμετρος αυτής δεν είναι ασφαλώς η κατάκτησή της. Προς την κατεύθυνση αυτή δύο είναι τα κυρίαρχα συναισθήματα που οι ηγέτες προσπαθούν να εμπνεύσουν ή να επιβάλλουν στους πολίτες – υπηκόους τους, ώστε να εξασφαλίσουν την εκούσια συναίνεσή τους ή την ακούσια υπακοή τους: πρωτίστως της αγάπης, αλλά κυρίως του φόβου.

Στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύεται το ενδιαφέρον και η ανησυχία για τις ανάγκες της κοινωνίας, προτείνονται λύσεις, οι οποίες παρότι δυνητικά προαποφασισμένες εντούτοις τίθενται προς διαβούλευση, ώστε να ενυπάρχει η πρόφαση της συμμετοχής και της συναπόφασης και ζητούν συναινέσεις για την ικανοποίηση αιτημάτων, εμφανίζονται να διευκολύνουν την καθημερινότητα απλοποιώντας διαδικασίες και εξαλείφοντας γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και εξαρτήσεις. 

Επιδιώκουν να κερδίζουν τη συμπάθεια ή συνακόλουθα την προτίμηση των ψηφοφόρων που εκόντες – άκοντες πείθονται ότι επιλύθηκαν προβλήματα που δεν γνώριζαν ότι υφίστανται ή που πιθανόν δεν τους αγγίζουν, αλλά ωστόσο πρέπει να τους χαροποιεί η επιδεικνυόμενη αποτελεσματικότητα, την οποία οφείλουν να εκφράζουν στις προσεκτικά διατυπωμένες και φέρουσες πολλαπλές ερμηνείες ερωτήσεις των σφυγμομετρήσεων της κοινής γνώμης, η αποτελεσματικότητα των οποίων πολλαπλώς στην πράξη έχει αμφισβητηθεί, ως προς την ακριβή απεικόνιση της πραγματικότητας.

Όταν βέβαια η άοκνη επίθεση φιλίας και ενδιαφέροντος αντιμετωπίζεται με έκδηλη καχυποψία, ένεκα διάψευσης υποσχέσεων του απώτερου αλλά και πρόσφατου παρελθόντος τότε καταλυτικός αναδεικνύεται ο ρόλος του φόβου, πόσω μάλλον όταν το μέγιστο αγαθό της υγείας τίθεται εν αμφιβολία, η κοινωνική αποστασιοποίηση ανάγεται σε κρίσιμη προτεραιότητα, οι διαπροσωπικές σχέσεις εγκαλούνται ως πηγή δεινών και η απομόνωση εξυμνείται ως υποχρεωτική παράμετρος για την «επιβίωση» των πολιτών σε μια διαφορετική κανονικότητα, τις δεσμευτικές εκφάνσεις της οποίας άπαντες οφείλουν να ακολουθούν άκριτα, για να μην τιμωρηθούν. 

Η έννοια της ελευθερίας αποκτά μια ιδιότυπη σημασία τήρησης κανόνων, όπου η διακριτική ευχέρεια και η προσωπική επιλογή απλά εκλείπουν. Όσο μάλιστα πιο αόρατος είναι ο εχθρός τόσο πιο ευάλωτη και φοβισμένη είναι η κοινωνία, μια και πείθεται ότι είναι αδύνατο να αντιμετωπιστεί η απειλή με διαφορετικό τρόπο από τον αρχικά υποδεικνυόμενο και ακολούθως επιβαλλόμενο.

Όμως, οι αληθινοί ηγέτες οφείλουν να εμπνέουν και όχι να τρομοκρατούν. Να περιγράφουν μια δύσκολη κατάσταση και όχι να επικεντρώνονται στην ανάδειξη και μεγιστοποίηση του κινδύνου. Να παρουσιάσουν ένα σχέδιο δράσης και να προσπαθήσουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του λαού και την συνακόλουθη συμπόρευσή του στην υλοποίηση αυτού. Άλλωστε, θέλει έμπνευση και ιδιαίτερη ικανότητα να εφαρμόζεις τις πολιτικές σου χωρίς να δαιμονοποιείς τις αντίθετες φωνές και χωρίς να αναγάγεις το «απαγορευμένο» σε στόχο και όχημα αντίδρασης.