Η κατάρα να είσαι ηλικιωμένος και ανήμπορος

Του Νικόλαου Παναγιωτόπουλου* 
Πριν από αρκετά χρόνια σε μια από τις εφημερίες μου, παραμονή πρωτοχρονιάς, βρέθηκα αυτόπτης μάρτυρας ενός περιστατικού που δεν μπορώ να ξεχάσω μέχρι σήμερα. Κάποιος τηλεφώνησε στις νοσηλεύτριες και ζήτησε πληροφορίες για τον πατέρα
του που νοσηλευόταν σε μία πολυτελή σουίτα του ιδιωτικού θεραπευτηρίου. Έπαιρνε, είπε, τηλέφωνο απευθείας στο δωμάτιο αλλά δεν απαντούσε κανείς και έτσι ήθελε να μάθει αν συνέβη κάτι έκτακτο. Οι νοσηλευτές τον καθησύχασαν και του είπαν ότι ο πατέρας του -αυτός ήταν ο νοσηλευόμενος- είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Τότε εκείνος τους ζήτησε να του μεταφέρουν τις ευχές του και να ρωτήσουν αν ήθελε κάτι. Η απάντηση που ήρθε από το δωμάτιο του ηλικιωμένου πατέρα ήταν αποστομωτική "Το ήξερα ότι ήταν αυτός και γι’ αυτό δεν απάντησα. Να είμαι μαζί τους ήθελα, δε θέλω τίποτα άλλο". Ρώτησα από τι έπασχε ο ηλικιωμένος πατέρας. "Τίποτα δεν έχει μου απάντησαν, για τις γιορτές τον άφησαν εδώ".

Όσοι ασχολούνται με τα επαγγέλματα υγείας γνωρίζουν γι’ αυτές τις εισαγωγές των εορτών και διακοπών. Πολλές φορές στα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων, παραμονές γιορτών, μεταφέρονται χρόνια πάσχοντες ηλικιωμένοι ή απλά πολύ ηλικιωμένοι και οι συγγενείς τους προσπαθούν να πείσουν τους γιατρούς ότι έχουν επιδεινωθεί και χρειάζονται νοσηλεία. Ο απώτερος σκοπός είναι να τους "εναποθέσουν" για κάποιες ημέρες και να μπορέσουν έτσι ανεμπόδιστα να κάνουν τις διακοπές τους. Στα ιδιωτικά θεραπευτήρια η διαδικασία είναι πολύ πιο απλή. Αφού ο συγγενής ή η ιδιωτική ασφάλεια πληρώνει, τις ημέρες των Χριστουγέννων, του Πάσχα ή το καλοκαίρι γίνονται εισαγωγές που στην αργκό των επαγγελματιών υγείας αποκαλούνται "παρκάρισμα". Αυτή η λέξη τα περιγράφει όλα. Και όχι μόνο στις γιορτές. Υπάρχουν πολλές μικρότερες κλινικές που παλιότερα αποκαλούνταν κλινικές του ΙΚΑ και τώρα του ΕΟΠΥΥ που επιβιώνουν λειτουργώντας ως γηροκομεία για ανήμπορους. Με κάποια διάγνωση που επιτρέπει την αποζημίωση από τον ΕΟΠΥΥ, κάποιες εξετάσεις που χρεώνονται χωρίς πολλές φορές να γίνονται και κάποια συμμετοχή αναλόγως με το βαλάντιο της οικογένειας, λύνεται το πρόβλημα φιλοξενίας ενός ασθενούς που είναι ανήμπορος αλλά δεν έχει κάτι για να νοσηλευτεί παρά μόνο την απροθυμία της οικογένειας να τον φροντίσει στο σπίτι. Μάλιστα πολλές φορές για να παραπλανηθεί το ταμείο γίνονται εικονικά εξιτήρια και επανεισαγωγές με μια διάγνωση που παραπέμπει σε επείγον πρόβλημα. Και αυτό επαναλαμβάνεται περιοδικά.

Αποτελεί ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα για το σύστημα υγείας αλλά και τη λειτουργία των νοσοκομείων η ομάδα αυτών των ασθενών. Για τα ιδιωτικά θεραπευτήρια αυτό είναι λύση επιβίωσης και κέρδους, αλλά στην πραγματικότητα προδίδει μια πληθώρα προβλημάτων που ξεκινούν από τη λειτουργία της οικογένειας ως την κοινωνική πρόνοια και την οργάνωση του συστήματος υγείας.

Δεν θα θίξω τα προβλήματα που αφορούν τη στάση της οικογένειας απέναντι στα ηλικιωμένα μέλη της που πια όχι μόνο δε μπορούν να προσφέρουν αλλά χρειάζονται βοήθεια. Το κάνω σε άλλα άρθρα που δημοσιεύω στην προσωπική μου ιστοσελίδα. Στο σημείο αυτό θα ασχοληθούμε με την απουσία κράτους πρόνοιας. Παρά τα όσα λέγονται για το κοινωνικό κράτος και τις ευαισθησίες του δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους μακροχρόνια πάσχοντες. Παρά την ύπαρξη προγραμμάτων για βοήθεια στο σπίτι, ή την ύπαρξη ελάχιστων δομών για γέροντες ασθενείς και τη συμμέτοχή της Εκκλησίας και άλλων οργανώσεων ιδιωτικής πρωτοβουλίας, το πρόβλημα παραμένει τεράστιο. Γι’ αυτό και γίνεται προσπάθεια όπως σε πολλά πράγματα στον τόπο μας η λύση να δοθεί προχείρως και εκ των ενόντων και με ένα ψευδεπίγραφο τρόπο.

Στα κρεβάτια νοσοκομείων που θα έπρεπε να νοσηλεύονται ασθενείς με οξύ πρόβλημα, παραμένουν για μεγάλο διάστημα χρονίως πάσχοντες ασθενείς είτε γιατί αναγκάζεται το νοσοκομείο ελλείψει διαθέσεως από τους συγγενείς είτε γιατί οι τελευταίοι "τα βρίσκουν" με το προσωπικό "με το αζημίωτο". Έτσι όσοι πραγματικά χρειάζονται το κρεβάτι νοσηλεύονται σε ράντζο ή φεύγουν για το σπίτι. Αν πάλι οι συγγενείς αντιληφθούν ότι οι γιατροί ετοιμάζονται για εξιτήριο προσπαθούν με κάθε τρόπο να το αποτρέψουν.

Τα ιδιωτικά θεραπευτήρια πάλι είναι γεμάτα από ασθενείς που δε χρειάζονται νοσηλεία. Θα μπορούσαν να φύγουν για το σπίτι αλλά με διάφορες δικαιολογίες παραμένουν, ιδιαίτερα όταν έχουν ιδιωτική ασφάλεια. Εκεί γίνεται κατάχρηση νοσηλείας. Παρά τις πιέσεις των ασφαλειών που πολλές φορές αντιλαμβάνονται τη συμπαιγνία εφευρίσκονται διάφορα προβλήματα για να παραταθεί η νοσηλεία. Στις μικρότερες πάλι κλινικές η επιβίωσή τους επαφίεται σε τέτοιους ασθενείς. Παίζουν το ρόλο άτυπων γηροκομείων τα οποία όμως δήθεν νοσηλεύουν προβλήματα υγείας που δε μπορούν να αντιμετωπιστούν στο σπίτι.

Αν ήμασταν μια χώρα με πολιτισμό και οργάνωση όπως συμβαίνει σε πολλές άλλες προηγμένες χώρες θα είχαμε άλλες δομές που θα μπορούσαν αποτελεσματικά και με αξιοπρέπεια να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Βέβαια η ενίσχυση των δεσμών της οικογένειας και της αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της δεν είναι κάτι που μπορεί να εξεταστεί σε επίπεδο κρατικής οργάνωσης. Είναι δείγμα πολιτισμού του προσώπου. Όμως θα μπορούσε το κράτος να ενισχύσει την καλή διάθεση της οικογένειας όπου υπάρχει. Με την αρωγή προσώπων και δομών του συστήματος υγείας, θα μπορούσε στο σπίτι να προσφερθούν πολύ ποιοτικότερες υπηρεσίες από αυτές που προσφέρονται σε ένα νοσοκομείο. Και κυρίως ο ασθενής νοσηλευόμενος στο σπίτι του θα μπορούσε να αποφύγει μια σειρά από ενδονοσοκομειακές επιπλοκές και να έχει και τη χαρά ότι βρίσκεται στο οικιακό περιβάλλον του, ανάμεσα στα πρόσωπα της οικογένειάς του. Για όσους δε μπορούν να νοσηλευθούν στο σπίτι, θα μπορούσε να οργανωθούν δομές προσανατολισμένες στις ανάγκες τους και όχι νοσοκομεία. Το κόστος θα ήταν σαφώς χαμηλότερο και οι νοσηλευόμενοι πολύ πιο αξιοπρεπείς και ικανοποιημένοι.

Την περίοδο του Ιουλίου- Αυγούστου το φαινόμενο που περιγράφηκε διογκώνεται. Με μειωμένο προσωπικό λόγω αδειών και μέσα στη ραστώνη των ημερών αλλά και την απροθυμία και το γογγυσμό υποστήριξης εκ μέρους των εμπλεκομένων στη διαδικασία νοσηλευτών, γιατρών και φροντιστών, πολλές φορές οι μέρες αυτές γίνονται αιτία πραγματικής γενοκτονίας ηλικιωμένων. Κρίμα!!!

*Ο κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος είναι ειδικός καρδιολόγος με εξειδίκευση και πολύχρονη θητεία στην Διοίκηση Μονάδας Εντατικής Θεραπείας

Πηγή