5+1 πράγματα που ίσως δεν γνώριζες για τα Αιολικά Πάρκα

Η αιολική ενέργεια είναι ένα θέμα που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό και δεν μας προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει το 1/3 του παγκόσμιου ενεργειακού εφοδιασμού έως το 2050. Σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, η αιολική ενέργεια είναι μια βιώσιμη, ανανεώσιμη πηγή ενέργειας που προέρχεται από τον άνεμο. Ειδικά σήμερα με την ενεργειακή κρίση, τον πόλεμο και την άνοδο των τιμών των ορυκτών καυσίμων, η ανάγκη για αιολική ενέργεια είναι πιο επίκαιρη. 

Το όνομά της προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και τον Αίολο που ήταν ο ταμίας ή φύλακας των ανέμων. Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες πηγές ενέργειας που εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος και σήμερα είναι η πιο καθιερωμένη και αποδοτική φιλοπεριβαλλοντική δραστηριότητα που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στη μείωση των εκπομπών.

Τα ολοένα και πιο συχνά έντονα καιρικά φαινόμενα που εντοπίζονται παγκοσμίως είναι ένδειξη ότι πλανήτης έχει ανάγκη από ένα πιο καθαρό ενεργειακό σύστημα - αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κλιματική αλλαγή. Ο συνδυασμός της αιολικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα με όλες τις υπόλοιπες Α.Π.Ε., τα σύγχρονα ηλεκτρικά δίκτυα, τα συστήματα αποθήκευσης, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη διαχείριση της ζήτησης εξασφαλίζει ένα πράσινο και βιώσιμο μέλλον.

Τα αιολικά πάρκα αποτελούν ανθρώπινη δραστηριότητα που έχει ασφαλώς επιπτώσεις, οι οποίες όμως μπορούν να μειωθούν με ορθή χωροθέτηση, εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών και πιστή τήρηση της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας. Κατά καιρούς θα έχεις διαβάσει ή ακούσει διάφορες πληροφορίες για τις ανεμογεννήτριες, κάποιες μπορεί να ισχύουν και κάποιες όχι. Οπότε ας δούμε μερικά πράγματα που ίσως δεν γνώριζες για τις ανεμογεννήτριες και τα αιολικά πάρκα.

Υπάρχουν τριών ειδών ανεμογεννήτριες. Οι μικρές (Distributed/ Small Wind) είναι μεμονωμένες κατασκευές, μικρής εγκατεστημένης ισχύος έως 60kW (κιλοβάτ), που χρησιμοποιούνται κυρίως για την τροφοδοσία αγροκτημάτων, κατοικιών και μικρών επιχειρήσεων και μπορεί να μην είναι συνδεδεμένες στο ηλεκτρικό δίκτυο. Οι υπεράκτιες ανεμογεννήτριες (Offshore Wind) βρίσκονται στη θάλασσα, πακτωμένες στον πυθμένα ή πλωτές, και παράγουν περισσότερη θαλάσσια αιολική ενέργεια. Εκείνες που εμείς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στην Ελλάδα είναι οι χερσαίες εμπορικές ανεμογεννήτριες (utility-scale Onshore Wind) με εγκατεστημένη ισχύ από 800 κιλοβάτ έως 5-6 μεγαβάτ που διοχετεύουν την ενέργειά τους στο ηλεκτρικό δίκτυο που με τη σειρά του στέλνει το ρεύμα στους τελικούς χρήστες.

Οι ανεμογεννήτριες έχουν θετικό ενεργειακό και περιβαλλοντικό ισοζύγιο. Κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής της, μια ανεμογεννήτρια παράγει έως και 50 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτήν που καταναλώνεται κατά την κατασκευή, λειτουργία και απεγκατάστασή της. Λαμβάνοντας υπόψη και την ανακύκλωση των υλικών της όταν αποσυρθεί, το ποσοστό αυτό αυξάνεται σημαντικά.

Η αιολική τεχνολογία είναι πλέον πιο φιλική προς τα πτηνά. Σαφώς κάθε ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον έχει αντίκτυπο στην χλωρίδα και την πανίδα όμως οι πραγματικές επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα απέχουν πολύ από αυτές που φημολογούνται. Στα αιολικά πάρκα εγκαθίστανται, αν απαιτείται, ορνιθολογικά ραντάρ, συστήματα βιντεοπαρακολούθησης και θερμικές κάμερες ώστε να διασφαλίζεται η διατήρηση της βιοποικιλότητας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, έρευνα έδειξε ότι κατά μέσο όρο οι γάτες (με 2400 εκ/χρόνο) αποτελούν την πρώτη και βασική αιτία θανάτου πτηνών, ενώ ακολουθούν τα γυάλινα κτίρια (599 εκ/χρόνο), τα αυτοκίνητα (214 εκ/χρόνο) και τα ηλεκτρικά καλώδια (25 εκ/χρόνο), ενώ οι ανεμογεννήτριες αγγίζουν μετά βίας το 0,2 εκ/χρόνο. Ακόμα όμως και αν εξεταστούν αποκλειστικά τα αρπακτικά, μεγάλη παγκόσμια έρευνα σε 557 είδη που δημοσιεύθηκε το 2018, έδειξε ότι οι σημαντικότερες απειλές για αυτά είναι η γεωργία, η υλοτομία και το κυνήγι. Κάθε μια από αυτές προκαλούν έως και 4 φορές περισσότερες θανατώσεις από το σύνολο του ενεργειακού τομέα και των εξορύξεων, πολύ μικρό μέρος του οποίου είναι η αιολική ενέργεια.

Πριν την κατασκευή του αιολικού πάρκου στην Καλιάκρα της Βουλγαρίας ακουγόταν ότι θα υπάρξουν εκατοντάδες θανατώσεις προστατευόμενων πτηνών και τελικά δεν έχει παρατηρηθεί καμία θανάτωση μετά από οκτώ έτη λειτουργίας. Σε κάθε περίπτωση, με ορθή χωροθέτηση, τα αιολικά πάρκα δεν θίγουν το επίπεδο διατήρησης των ειδών. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνονται οι τομείς που επηρεάζουν τον μεγαλύτερο αριθμό απειλούμενων πτηνών στον κόσμο, που προέκυψαν έπειτα από παρακολούθηση των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά και τη Βιοποικιλότητα (IBA) και λήφθηκαν υπόψη μόνο απειλές μεσαίου ή υψηλού επιπέδου.

Διάγραμμα για τα αιολικά πάρκα

Πηγή: BirdLife International 

Τα αιολικά πάρκα εξοικονομούν σημαντικά ποσά διοξειδίου του άνθρακα και νερού. Όσα λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα αποσοβούν εκπομπές CO2 που αντιστοιχούν στα 2/3 των επιβατικών αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στην χώρα εξοικονομώντας υπέρ της εθνικής οικονομίας πάνω από 500 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Παράλληλα, εξοικονομούν νερό που θα ξοδευόταν για την ψύξη των σταθμών ορυκτών καυσίμων. Στην Ευρώπη, η αιολική ενέργεια εξοικονομεί ετησίως νερό που ξεπερνά την οικιακή κατανάλωση νερού όλης της Ελλάδας και υπολογίζεται ότι το 2030 θα αυξηθεί κατά 3-4 φορές περισσότερο.

Τα αιολικά πάρκα υποχρεούνται να αποκαταστήσουν τις εκτάσεις όπου επεμβαίνουν. Επιπλέον αναδασώνουν και άλλες εκτάσεις ή εκτελούν έργα για την προστασία των δασών, σύμφωνα με τις υποδείξεις της δασικής υπηρεσίας. Μέχρι σήμερα, χάρη στα αιολικά πάρκα έχουν αναδασωθεί ή πραγματοποιηθεί δασοτεχνικά έργα προστασίας σε περισσότερα από 26.000 στρέμματα δασών. Για κάθε MW που εγκαθίσταται, η αιολική ενέργεια «φυτεύει» περίπου 270 δέντρα, τα οποία δεσμεύουν περίπου 4 τόνους CO2/έτος.

Οι επεμβάσεις για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών είναι περιορισμένες χωρικά και αναστρέψιμες. Οι αιολικές επενδύσεις διέπονται από αυστηρότατους κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος κατά την κατασκευή, τη λειτουργία και την απεγκατάστασή τους. Άξιο αναφοράς είναι ότι κατά μήκος της έκτασής ενός αιολικού πάρκου επιτρέπεται η παράλληλη ανάπτυξη άλλων δραστηριοτήτων όπως γεωργία, κτηνοτροφία, καλλιέργειες κ.ο.κ.