Η αμαρτωλή ιστορία της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΖΗΣΗΣ Χ. ΠΑΤΣΙΚΑΣ
Από τη δεκαετία του 1980, όταν και άρχισε να γιγαντώνεται το Ελληνικό Δημόσιο, δύο ήταν οι κορωνίδες του ρουσφετολογικού βολέματος, η Ολυμπιακή και η ΕΡΤ. Και οι δύο δημόσιες επιχειρήσεις επιβάρυναν - είτε άμεσα (μέσω του προϋπολογισμού) είτε έμμεσα (μέσω της συνδρομής) – με πολλά δισεκατομμύρια τους Έλληνες πολίτες.  Όλοι συμφωνούσαμε ότι η κατάσταση έπρεπε να αλλάξει. Η μεν Ολυμπιακή, μετά από χρόνια προσπαθειών να εξυγιανθεί, κάτι που αποδείχτηκε αδύνατο, τελικά πουλήθηκε και ησυχάσαμε. Όμως η ΕΡΤ είναι μια πιο ιδιάζουσα περίπτωση, διότι αποτελεί δεδομένη υποχρέωση κάθε ευρωπαϊκού κράτους να παρέχει στους πολίτες μια «καθολική υπηρεσία» δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά στην χώρα μας, μεταφράζουμε την έννοια και τον ρόλο μιας δημόσιας υπηρεσίας κατά πώς βολεύει στον καθένα. Ποια όμως είναι τα ευρωπαϊκά* συμφωνημένα χαρακτηριστικά της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης: 

1. Καθολική προσβασιμότητα (γεωγραφική)
2. καθολική απήχηση (γενικές προτιμήσεις και ενδιαφέροντα)
3. ιδιαίτερη προσοχή σε ειδικές ομάδες πληθυσμού
4. συμβολή στην αίσθηση της εθνικής ταυτότητας και της κοινωνίας
5. απόσταση από κατεστημένα συμφέροντα
6. άμεση χρηματοδότηση και καθολικότητα της πληρωμής
7. ανταγωνισμό με βάση το καλό περιεχόμενο αντί για τα νούμερα τηλεθέασης
8. κατευθυντήριες γραμμές που να απελευθερώνουν και όχι να περιορίζουν τους δημιουργούς προγράμματος/περιεχομένου.

Mε προκλητικές εξαιρέσεις στον παραπάνω κανόνα... όπως τα εκατομμύρια που πλήρωνε για τηλεοπτικά δικαιώματα του Ολυμπιακού μέχρι – κυρίως – τον εκάστοτε κυβερνητικό παρεμβατισμό στη διαμόρφωση του περιεχομένου της, η παλιά ΕΡΤ είχε εξελιχθεί σε ένα πολυδάπανο βιλαέτι συνδικαλιστών, που τις περισσότερες φορές κινούνταν πολύ μακριά από τον στόχο του (υποτίθεται) δημόσιου χαρακτήρα της.

Τα βασικά προβλήματα της ΕΡΤ ήταν δύο: υπεράριθμο προσωπικό και υπέρογκη χρηματοδότηση.
Για το προσωπικό, τους τρόπους πρόσληψης και τις αμοιβές δεν χρειάζεται να πούμε και πολλά. Τα γνωρίζουμε από παλιά και, επιπλέον, έχουν αναπαραχθεί πολλαπλώς τις τελευταίες μέρες. Η σύγκριση της ΕΡΤ των 2900 (κάποτε έφτασαν και τους 4000) με το BBC των 800 εργαζομένων**, απαντάει ξεκάθαρα στο ερώτημα πόσοι χρειάζονται για να λειτουργήσει ένα Δημόσιο Ραδιοτηλεοπτικό Ίδρυμα, αλλά και στο πόσοι είναι οι αργόσχολοι της ΕΡΤ. Η χρηματοδότηση της Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης σε όλη την Ευρώπη γίνεται με τους εξής τρεις τρόπους:
1. Απευθείας εισφορά των τηλεθεατών2. Κρατική επιχορήγηση
3. Διαφημιστικά έσοδα

Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να συντρέχει μόνο μία από τις τρεις μεθόδους χρηματοδότησης. Για παράδειγμα το BBC λειτουργεί με την απευθείας εισφορά των τηλεθεατών (πληρώνουν όλα τα νοικοκυριά TV-license / άδεια τηλεόρασης περί τα 170 ευρώ το χρόνο για κάθε συσκευή. Δεν παίρνει λεφτά από την αγγλική κυβέρνηση, διατηρώντας έτσι την ανεξαρτησία του, ούτε παίζει διαφημίσεις!

Στην Ελλάδα συμβαίνουν και τα τρία ταυτόχρονα! Και πληρώνουν οι τηλεθεατές, και έσοδα από διαφήμιση υπάρχουν και ο κρατικός κορβανάς ουκ ολίγες φορές κλήθηκε να ξελασπώσει την ΕΡΤ! Παγκόσμια πρωτοτυπία!

Για το προσωπικό και με ποια κριτήρια προσλαμβάνονταν, δεν χρειάζονται σχόλια. Από τη δεκαετία του ’80 που δημιουργήθηκε και ακόμα - και μέχρι να πέσει το «μαύρο» στις οθόνες μας – άνθιζε μία μαφία που διοικούσε την ΕΡΤ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς λειτουργούσε αυτό το «κράτος εν κράτει», αποτελεί το θέμα της απογραφής. Για όποιον δεν θυμάται, το 2004 εκσυγχρονίστηκε όλος ο τεχνικός εξοπλισμός του ραδιομεγάρου. Από τους «φρουρούς των κεκτημένων» δεν επετράπη ποτέ να γίνει έλεγχος για το πού βρίσκονται τα παλιά μηχανήματα! Όσο για τον κομματισμό, ποιοι βόλεψαν τους περισσότερους, αρκεί μια ματιά στα εκλογικά αποτελέσματα των (αρκετών) συνδικαλιστικών οργάνων που «δραστηριοποιούνται» στην ΕΡΤ. Οι ίδιες παρατάξεις εδώ και 30 χρόνια παίρνουν σταλινικά ποσοστά 85%. Θα μπορούσε να γράψει κανείς μεταπτυχιακή εργασία για τα κακώς κείμενα της ΕΡΤ. Τι γίνεται όμως από ‘δω και πέρα;

Αποτελεί μοναδική πρόκληση για τον πρωθυπουργό προσωπικά, η δημιουργία της νέας Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης σε υγιείς και στέρεες βάσεις. Αυτό θα είναι το δείγμα γραφής του Σαμαρά, για την Ελλάδα που έρχεται μετά την κρίση. Ευχή όλων είναι να δούμε ένα συμμαζεμένο μαγαζί, προσαρμοσμένο στα οικονομικά δεδομένα της εποχής, με σεβασμό στο υστέρημα του Έλληνα πολίτη. Είναι δεδομένο ότι οι προσλήψεις πρέπει γίνουν με διαφάνεια και αξιοκρατία. Η νέα ΕΡΤ οφείλει να υιοθετήσει στο 100% όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που διέπουν ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό Δημόσιο Ραδιοτηλεοπτικό Ίδρυμα. 


Υ.Γ.: Μόνο ως σουρεαλιστικές μπορούν να εκληφθούν οι αντιδράσεις για το κλείσιμο της αμαρτωλής ΕΡΤ. Διαμαρτύρονται αυτοί που χρησιμοποιώντας το παράδειγμα της Μελίνας Μερκούρη, προέτρεπαν τον κόσμο να μην πληρώνει την εισφορά μέσω της ΔΕΗ. Αυτοί που κατηγορούσαν την ΕΡΤ σαν «μακρύ χέρι» της εξουσίας. Ελλάς το μεγαλείο σου!

* Αναφερόμαστε πάντα στην Ευρώπη γιατί στις ΗΠΑ ισχύει άλλο καθεστώς. Εκεί δεν έχουν δημόσια υγεία... θα έχουν τηλεόραση;

** Να ξεκαθαρίσουμε ότι περίπου 800 είναι οι εργαζόμενοι στα ραδιοτηλεοπτικά κανάλια του BBC που εκπέμπουν στην Μεγάλη Βρετανία. Αθροιστικά όλοι οι εργαζόμενοι και συνεργάτες του BBC στα υπόλοιπα «προϊόντα» που παράγει (BBC WORLD, World Service, νοκιμαντέρ κλπ.) αγγίζουν τους 23.000, καθιστώντας το τον μεγαλύτερο εργοδότη ΜΜΕ στον πλανήτη. Κι όμως δεν «μπαίνει μέσα»...